Savaşın Nedenleri
- 1848 ihtilalleri sonucunda Ruslardan kaçan Macar ve Leh milliyetçilerinin Osmanlı Devletine sığınması ve sığınmacıların geri verilmemesi,
- Mülteciler sorununda Osmanlı devletinin sergilediği tavır İngiltere ve Fransa’nın Kırım savaşında Osmanlının yanında yer almasını sağlamıştır.
- Kutsal yerler sorununu (Kudüs) bahane eden Rusya’nın Kudüs’teki Ortodoks halkla ilgili yeni ayrıcalıklar elde etmek istemesi,
- Rusların boğazların mevcut statüsünü değiştirmek istemeleri
Rusya, Hünkâr İskelesi Antlaşması ile elde ettiği hakları Londra Boğazlar Sözleşmesi ile kaybetmişti. Bu ayrıcalıkları yeniden kazanmak istiyordu. Bu amacını gerçekleştirmek için Kutsal Yerler Sorunu ’nu ortaya çıkarmıştır.
Hz.İsa’nın doğduğu kabul edilen bölgede meydana gelen Gümüş Yıldız sorunu sebebiyle Kudüs’te Ortodokslar lehine düzenleme yapılmasını istemişlerdir. Küçük Kaynarca Antlaşması ile Ortodoksların koruyuculuğunu üstlenen Rusya Osmanlı Devleti’nden yeni ayrıcalıklar elde etme peşinde olmuştur. Bu amaçla İstanbul’a gönderilen Rus elçisi Mençikof isteklerini Osmanlı’ya iletmiştir.
Osmanlı Devleti’nin bu istekleri kabul etmemesi üzerine Rusya, Osmanlı’ya savaş açarak Eflâk ve Boğdan’ı işgal etmiştir.
Balkanlarda Rus ilerleyişinden rahatsız olan Avusturya, Osmanlı Devleti’nin yanında savaşa katılmıştır. İngiltere ve Fransa donanmaları Osmanlı Devleti’ne destek olmak üzere Boğazları geçerek İstanbul’a gelmiştir. Rusya, Londra Boğazlar Sözleşmesi’nin (1841) ihlal edildiğini söyleyerek Sinop’ta bulunan Osmanlı donanmasını yakmıştır. Bu gelişme üzerine İngiltere ve Fransa’ya ait donanma Karadeniz’e çıkarak Karadeniz’in kuzey sahilindeki Rus liman ve tersanelerini bombalamışlardır. Müttefik kuvvetler Kırım’a asker çıkararak Sivastopol’u ele geçirmişlerdir. Bu gelişme üzerine Rusya, barış isteğinde bulunmuştur.
Bu savaş öncesinde Rus İmparatoru I. Nikolay tarafından Osmanlı Devleti için Hasta Adam tabiri kullanılmıştır.
Savaş sonunda İngiltere, Fransa, Rusya, Piyemonte, Avusturya, Prusya ve Osmanlı Devleti’nin katılımı ile Paris’te bir konferans toplanmış ve 1856 Paris Barış Antlaşması imzalanmıştır.
Paris’teki barış konferansında azınlık meselesiyle ilgili Osmanlı devleti aleyhine karar çıkmasını engellemek isteyen padişah Abdülmecit tarafından Islahat Fermanı ilan edilmiştir.
Bu antlaşmaya göre;
- Osmanlı Devleti Avrupa devleti sayılacak, Avrupa hukukundan faydalanabilecek ve toprak bütünlüğü Avrupa devletlerinin garantisi altında olacak,
- Karadeniz tarafsız hâle getirilecek, tüm devletlerin ticaret gemilerine açık, fakat savaş gemilerine kapalı tutulacak,
- Boğazlar, 1841 Londra Sözleşmesi ne göre yönetilecek, bütün devletlerin savaş gemilerine kapatılacak,
- Osmanlı Devleti ve Rusya, Karadeniz kıyılarında tersane ve donanma bulundurmayacak,
- Taraflar ele geçirdikleri toprakları iade edecek,
- Osmanlı Devleti’nin konferans öncesinde ilan ettiği Islahat Fermanı, antlaşmayı imzalayan devletlerce dikkate alınacak; fakat bu devletler fermanın uygulanmasına ve Osmanlı’nın iç işlerine karışmayacaktı.
Paris Barış Antlaşması’nın Önemi:
- Osmanlı Devleti savaşı kazanmasına rağmen Paris Antlaşması ile yenik Rusya ile aynı konumda tutulmuştur.
- Topraklarının Avrupalı devletlerin garantisi altında olması, kendisini koruyacak güçte olmadığını göstermektedir.
Rusların boğazlar bölgesinden asker geçirmesi engellenmeye çalışılmıştır.
Kapitülasyonların kaldırılması ilk kez Paris Konferansında gündeme gelmiştir.
Kırım Savaşı’nın Önemi:
- Bu savaş Osmanlı ekonomisini olumsuz etkilemiş ve ilk kez İngiltere’den dış borç (İstikraz) alınmıştır.
- Bu savaş sırasında Osmanlı’nın ilk telgraf hattı İstanbul-Edirne-Şumnu arasına çekilmiştir.
- Lambalı Kadın lakaplı, modern hemşireliğin kurucusu Florance Nightingale, bu savaş sırasında Selimiye Kışlasındaki yaralı Osmanlı askerlerini tedavi etmiştir.
- Kırım Savaşı, İtalya birliğine giden yolu hızlandırmıştır. Savaşa asker göndererek İngiltere’nin sempatisi ve Fransa’nın etkin desteğini kazanan Sardinya-Piemonte Krallığı, savaşı izleyen yıllarda İtalya birliğini kurmuştur.
Namık Kemal tarafından kaleme alınan Vatan yahut Silistre adlı eser Kırım savaşı hakkında bilgi vermektedir.
