Karluk, Yağma, Çiğil, Tusi boylarının bir araya gelmesiyle kurulmuştur. Devletin adı, Hakaniye devleti, Afrasyaboğulları, Devlet-i Türkistan veya İlighanlar olarak da bilinir.

Kurucusu Bilge Kül Kadir Han olup başkent olarak Semerkant, Balasagun ve Kaşgar kullanılmıştır.

Devletin Genel Özellikleri:

• Orta Asya’da İslamiyet’i kabul eden ilk Türk devletidir. Orta Asya’da kurulan ilk Türk-İslam devletidir.
• Yöneticileri ve halkı Türk olup resmi dilleri Türkçe’dir.
•  İslam öncesi Türk devletlerinde görülen ikili yönetim anlayışını devam ettirmişlerdir.
• Türklerin İslamiyet’i kabul etmesinden sonraki ilk mimari eserleri oluşturmuşlardır. Böylece Türk İslam mimarisinin temellerini de Karahanlılar atmıştır.
• Türk-İslam dünyasında ait ilk edebi eserleri ve Türk-İslam tarihine ait ilk yazılı kaynakları oluşturmuşlardır.
• Türk-İslam tarihinde gulam sistemini uygulayan ilk devlet Karahanlılardır.
• Türk-İslam tarihindeki ilk posta teşkilatı olan Divan-ı Bedir ve vakıf sistemi Karahanlılar tarafından kurulmuştur.

Bazı akademik kaynaklar Kur’an-ı Kerim’in ilk kez Karahanlılar döneminde Türkçe’ye çevrildiğinden bahsetmektedir.

Karahanlı hükümdarı Ebu Nasr Ahmed, Abbasi halifesi tarafından İslam hükümdarı olarak kabul edilen ilk kişidir.

Satuk Buğra Han döneminde Şamanizm’i bırakıp Sasanilerden etkilenerek İslamiyet’i kabul etmişlerdir (920). Bu nedenle ona ‘’Abdülkerim’’ unvanı verilmiştir. Ayrıca İslamiyet’in yayılmasına yaptığı katkılar sebebiyle kendisine El-Mücahid ve El- Gazi unvanları da verilmiştir. Satuk Buğra Han döneminde Türkçe de resmi dil haline gelmiştir.

Tamgaç Buğra Han döneminde Türk-İslam tarihinin ilk medresesi olan Semerkant medresesi açılmıştır. Bu dönemde burslu öğrencilik de başlamıştır.

Karahanlılar, Yusuf Kadir Han döneminde en parlak dönemlerini yaşamışlardır. Bu dönemde Gazneliler ile ittifak yaparak Samanoğulları ortadan kaldırıldığı gibi yine yapılan aynı ittifak ile Maveraünnehir görüşmelerinde Büyük Selçuklu sultanı Arslan Yabgu esir alınmıştır.

Devlet, 1042 yılında Yusuf Kadir Han’ın ölümünden sonra hanedan içindeki kavgalar sebebiyle Doğu ve Batı Karahanlı devletleri olarak ikiye bölünmüştür.

Karahanlıların Milliyetçi Karakter Taşıdıklarının Göstergeleri:

•  Türkçeyi resmi dil ilan etmeleri,
•  Uygur alfabesini yazışmalarda kullanmaları,
• İlk Türk devletlerinde görülen Han,Hakan gibi hükümdarlık unvanlarının kullanılmaya devam etmesi,
• İlk Türk devletlerindeki ikili yönetim anlayışı ve boylar federasyonu şeklinde kurulma gibi özelliklere sahip olmaları