CEZAYA ALTERNATİF YÖNTEMLER (Ortalama okuma süresi 3 dakika, 43 saniye.)
3 yıl önce eklendi. // Toplam okunma: 1,585
- İstenmeyen davranışa neden olan ortamın değiştirilmesi; ikincil tip ceza ve ara/mola verme de bu kapsamda düşünülebilir.
- İstendik davranışın pekiştirilmesi; Cezaya alternatif en etkili yöntemlerden birisidir.
- İstenmeyen bir davranışın görmezden gelinmesi; edimsel koşullanma yoluyla öğrenme sürecinde cezaya alternatif en etkili yöntem görmezden gelme sonucu sönmedir.
- İstenmeyen davranışın birey yoruluncaya/ bıkıncaya kadar yaptırılması; Guthrie’nin istenmeyen alışkanlık türü davranışların değiştirilmesinde önerdiği üç teknikten birisidir. Organizmaya, istenmeyen davranış yoruluncaya kadar yaptırılır ve organizma istenmeyen davranışı yapmaktan bir süre sonra kendiliğinden vazgeçer.
- İstenmeyen davranış, çocuğun içinde bulunduğu gelişim döneminin bir özelliği ise, yapılacak tek şey dönemin geçmesini sabırla beklemedir; Cezaya alternatif olabilecek en etkili süreç ise, görmezden gelme sonucu sönmedir.
- Kısmi pekiştirme; bu tür bir uygulamada davranışın karşıtını pekiştirmede olduğu gibi organizmanın davranışlarından istendik olanlar pekiştirilir ve istenmeyen davranışlarda görmezden gelinir. Amaç davranışın tüm boyutlarıyla doğru yapılması sürecini harekete geçirmektir. Örneğin; bir sınıf öğretmeni ilkokul 4. sınıf öğrencilerine matematik dersinde bir problem vermiş ve problemi birinci sırada çözecek öğrenciye de ödül olarak artı vereceğini vaat etmiştir. Öğretmen, problemi 1. sırada çözdüğünü söyleyen öğrencinin çözümünü kontrol ettiğinde ise, izlenen yolun doğru olduğunu ancak aceleyle bazı işlemsel hatalardan dolayı sonucun doğru olmadığını görmüştür. Sonuç hatalı olmasına karşın öğretmen, izlediği yol doğru olduğu için tam bir artı vermek yerine yarım artı vermiş ve sonuç hatalı olduğu için de yarım artıyı ortamdan çekmiştir.
- Davranışın karşıtını (ayrımlı) pekiştirme; bu tür bir uygulamada organizmanın istenmeyen davranışı görmezden gelinerek pekiştirilmezken; istendik davranışın da pekiştirilmesi durumu söz konusudur. Örneğin; ilkokul 1. sınıfları okutan bir sınıf öğretmeni, öğrencilerine parmak kaldırarak söz isteme alışkanlığı kazandırmak istemektedir. Bunun için de öğrenciler uygun bir biçimde parmak kaldırarak söz hakkı istediklerinde konuşmalarına izin vererek istendik davranışlarını pekiştirirken; parmak kaldırmadan konuşmaya çalışan ya da hem parmak kaldırıp hem de “öğretmenim ben ben” diye seslenenleri de görmezden gelerek pekiştirmez.
- Ara (mola) verme; bu yöntemle, çocuk ya da öğrenci yetişkinin her türlü çabasına ve uyarısına karşın istenmeyen davranışı yapma konusunda ısrarcı davranıyorsa; geçici bir süre (5, 10 ya da 15 dakika) için ya birey ya da uyaran ortamdan çekilir. Uygulamanın amacı ise, organizmaya istenmeye davranışını değerlendirme ve düşünmesi için şans tanımaktır. Bundan dolayı da organizmanın gönderildiği ortamda davranışını değerlendirmesini yada düşünmesini engelleyebilecek birincil cezayı çağrıştıracak rahatsız edici bir uyaranın ya da hoşça zaman geçireceği olumlu uyaranların bulunmaması gerekir. Örneğin; kardeşiyle oyuncakları paylaşamadığı için kavga eden ağabeyin babasınca on dakikalığına odasına gönderilmesi bu kapsamda düşünülebilir.
